Geachte voorzitter,
Inleiding
Ter behandeling ligt de begroting voor 2018 voor.
Een begroting die tot stand is gekomen met medewerking van het ambtelijk apparaat, wij spreken daar onze dank voor uit.
10 jaar Leudal. Een markant moment. Er is in 10 jaar Leudal veel gebeurd. ‘Never a dull moment’ is een veel gehoorde uitdrukking. Natuurlijk is het goed om terug te kijken en lering te trekken vanuit het verleden naar de toekomst toe. Want dat is waar het CDA mee bezig is: met de toekomst. Hoe geven we de komende 10 jaar vorm aan onze gemeente. Voor ons is dat duidelijk: Het moet beter. Beter op het gebied van de verbinding tussen het bestuur en onze inwoners. Beter voor wat betreft de dienstverlening aan onze ondernemers, beter ook in de ondersteuning van initiatieven vanuit de samenleving.
Een belangrijk aspect dat grote impact zal hebben voor Leudal is de wijziging van de bevolkingssamenstelling (denk aan vergrijzing en ontgroening). Deze demografische ontwikkelingen stellen ons in de komende decennia voor grote uitdagingen.
In onderstaande beschouwingen zal ik ingaan op de wijze zoals het CDA aankijkt tegen belangrijke zaken en trends in onze samenleving. Zodoende kunt u zich een beeld vormen vanuit welk perspectief wij naar de toekomst kijken.
Leefbare dorpen
Leudal bestaat uit 16 dorpskernen, met elk hun eigen unieke kenmerken en elk hun eigen onderlinge verbondenheid. Demografische ontwikkelingen, zoals de toename van het aandeel van senioren in de samenleving en de ontgroening alsmede de aantrekkingskracht van steden vragen om aandacht. Het is daarom van evident belang om de dorpen levensvatbaar te houden. Hoe kunnen we dat bereiken? Allereerst moeten we er als politiek alles aan doen om voor onze dorpen een passend voorzieningenniveau te behouden of waar nodig te creëren. Zo is het CDA een voorstander van een ontmoetingsplek in elk dorp. Wij willen dat de gemeente zorgdraagt voor een passend gebouw, waarvan het eigendom en groot onderhoud in handen van de gemeente zijn. Is het gebouw met deze functie eigendom van derden, dan zetten wij in op een overeenkomst met de eigenaar waarin de maatschappelijke functie van de voorziening volledig is geborgd.
Ook een bassischool is een voorziening die primair van belang is voor onze dorpen. Dorpen die niet beschikken over een basisschool (al dan niet geclusterd zoals in Leudal West) missen de noodzakelijke aantrekkingskracht op jonge gezinnen.
Verenigingen
Wij zien verenigingen als de dragers van een ontwikkelde samenleving in Leudal. De verenigingen zijn van onschatbare waarde door de bijdragen die zij, ieder voor zich en vanuit hun eigenheid, leveren aan het naleven en in stand houden van waarden, normen en cultuur. Verenigingen brengen mensen bij elkaar. Wij zien dat verenigingen verbinden, verbroederen en dat zij slechts kunnen uitblinken als er sprake is van onderlinge respectvolle samenwerking tussen de leden, de inwoners van Leudal. Wij zien dat verenigingen een belangrijk tegenwicht vormen tegen de voortschrijdende individualisering van onze Leudalse samenleving. Door het bij elkaar brengen van burgers dragen ze bij aan het voorkomen van vereenzaming van mensen en vormen zij een brug tussen burgers van verschillende afkomst. Ze vormen het cement van de samenleving, waarvan de leefbaarheid en de gemeenschapszin onder andere door de vergrijzing en ontgroening onder druk staan. Daarnaast bieden de verenigingen aan vele inwoners een zinvolle, gezonde en vitale vrijetijdsbesteding en een keuze hoe te participeren in de Leudalse samenleving. Voor jongeren spelen verenigingen een rol bij de
vorming van hun waarden en normen en hun ontwikkeling van competenties op weg naar
volwassenheid.
CDA Leudal heeft bijzondere aandacht voor verenigingen die behoren tot het culturele erfgoed van onze Leudalse samenleving, zoals harmonieën, fanfares, schutterijen en carnavalsverenigingen. Ons besef is, dat indien deze verenigingen eenmaal verdwijnen dat voorgoed zal zijn.
Later in deze beschouwingen kom ik nog terug op de ondersteuning van de muziekverengingen met een concrete amendering.
Senioren
Het aantal senioren groeit exponentieel en verdient daarom onze extra aandacht. Wij stellen daarbij de volgende prioriteiten:
Eenzaamheidbestrijding.
Het CDA wil inzetten op initiatieven op het gebied van eenzaamheidsbestrijding om er zo voor te zorgen dat deze mensen bij de gemeenschap worden betrokken. Daartoe behoren het verder ontwikkelen van initiatieven zoals het eetpunt, het faciliteren van seniorenverenigingen en het bevorderen van een plek voor senioren binnen verenigingen.
Vrijwilligers en Mantelzorgers
Om veel redenen moeten we zuinig en trots zijn op onze vele vrijwilligers en mantelzorgers. Wij zien dat het sociale leven in Leudal voor een groot gedeelte ingevuld wordt door deze vrijwilligers. Ook voor senioren zijn de vrijwilligers van onschatbare waarde. Het ondersteunen en bevorderen van vrijwilligers is een belangrijke taak.
Ontmoeting
Ontmoeting laat zich niet forceren, maar het bieden van faciliteiten om elkaar te ontmoeten is een belangrijk onderdeel van ons seniorenbeleid. In elk dorp is een ontmoetingsruimte aanwezig waar burgers ook buiten verenigingsverband elkaar kunnen ontmoeten. Dat is het uitgangspunt van het CDA.
Ondernemersklimaat
MKB
Het midden- en kleinbedrijf is een van de belangrijkste partners binnen Leudal als het gaat om werkgelegenheid. Bedrijven leveren een bijdrage aan zowel welvaart als leefbaarheid in onze samenleving. Zij leveren een substantiële bijdrage aan het voorzieningenniveau in de Leudalse kernen. Wij vinden dat elke ondernemer gelijke kansen moet krijgen om zijn bedrijf te voeren en dat zijn ideeën positief bejegend moeten worden. Dat geldt zowel voor starters als voor groeiers. Ondernemers moeten vanuit de gemeente gefaciliteerd worden met ondersteuning bij het voldoen aan wet- en regelgeving en het vergunningenbeleid. Wij zijn van mening dat waar mogelijk deregulering doorgevoerd moet worden. Ons uitgangspunt is: “Ondernemers wat heeft u nodig?”. De uitvoering van dit beleid gebeurt door krachtige en slagvaardige gemeentelijke accountmanagers die met durf opgesteld staan om ondernemers te ondersteunen. Wij zien een goed contact met ondernemers en ondernemersverenigingen in de kernen en op industrieterreinen als een belangrijke randvoorwaarde voor succesvol ondernemen. Het is een taak van de gemeente om ervoor te zorgen dat er voldoende uitbreidingsmogelijkheden zijn voor ondernemers en dat ondernemers die vooruit willen snel worden geholpen. Hierbij zetten wij ook in op de mogelijkheden om in het agrarisch buitengebied activiteiten te ontplooien.
Agrarische sector
Wij zien de agrarische sector als een belangrijke motor van de economie in Leudal. Uit cijfers blijkt dat de agrarische sector 25% bijdraagt aan de bedrijvigheid in aanverwante sectoren en dat elke in de agrarische sector geïnvesteerde € leidt tot € 4 verdiensten in andere sectoren, zoals veeartsen, vervoerders, loonwerkers maar ook aan toeleveranciers in de bouw. Onder andere op deze manier levert de agrarische sector een belangrijke bijdrage aan de Leudalse welvaart. CDA Leudal staat voor een integrale benadering van de agrarische sector. Daarin is plaats voor een eerlijk en op continuïteit gericht verdienmodel voor de ondernemer en daarin is aandacht voor de mate waarin de sector bijdraagt aan de omgevingskwaliteit. De ondernemers hebben hierbij de belangrijke uitdaging: “In 2030 is elk bedrijf een lust voor de omgeving!” Maatschappelijk en duurzaam ondernemen in dienst van de omgevingskwaliteit. Wij constateren dat de afname van het aantal agrarische ondernemingen gepaard gaat met verdere schaalvergroting en groei van volumes. Een zekere schaalvergroting kan noodzakelijk blijken om investeringen in omgevingskwaliteit te kunnen bekostigen. Toch stelt deze kwaliteit ook grenzen aan de grootte van ondernemingen. Wij gaan voor het concretiseren van duurzaamheid in duidelijke en meetbare maatstaven, zodat ondernemers en hun omgeving weten waaraan zij toe zijn. Hierbij bieden wij ruimte voor innovatieve ontwikkelingen, die moeten leiden tot een verlaging van de overdracht van emissies naar lucht, water en bodem. Wij stellen als voorwaarde dat nieuwe regelgeving op dit terrein niet mag leiden tot een hogere kostprijs van de productie van onze ondernemers.
De begroting inhoudelijk
We zoemen nu in op de specifieke onderwerpen binnen de begroting.
Park Leudal Oost
Onlangs is in de commissie sociaal het ruimteonderzoek gepresenteerd door het Mulierinstituut. Daarbij zijn ook enkele scenario’s gepresenteerd. Inmiddels hebben we via de pers ook vernomen dat er een initiatief is om een wielerbaan van 800 meter alsnog te huisvesten op Park Leudal oost. In eerdere onderzoeken bleek er in Neer te weinig ruimte om een baan aan te leggen. Er wordt geen grond aangekocht was een van de uitgangspunten. Is dat kader inmiddels verlaten en zijn of worden er stappen ondernomen om subsidie aan te vragen? Indien dit initiatief om een veilige wieleromgeving in Leudal te creëren alsnog slaagt dan kunt u op medewerking van het CDA rekenen.
Het mag echter niet tot vertraging leiden voor de huidige initiatieven om Park Leudal Oost te realiseren. Aanhaken aan toekomstig initiatief is prima.
Wederom zijn in de begroting geen middelen opgenomen ten behoeve van de realisatie van Park Leudal Oost terwijl dit voor de voetbalclubs Kelpen-Oler, Hunsel, Ell en Grathem wel gebeurd is. Dit geldt eveneens voor de realisering van de fusieschool Hunsel, Ittervoort, Neeritter en Haler. Het opnemen van middelen in de begroting voor deze initiatieven heeft overigens onze goedkeuring. Voor Park Leudal Oost hadden we tenminste een indicatieve investeringsraming verwacht.
Samenwerking scholen Hunsel, Ittervoort Neeritter en Haler.
Volgens planning spreken we in december over de mogelijke locatie van de fusieschool. Het lopende onderzoek naar locaties wachten wij af. Wat het CDA betreft gaat het college na de locatiekeuze voortvarend aan de slag met de realisatie van de nieuwe school.
Bibliotheekwerk.
Ook in 2017 is er nog steeds geen nieuw bibliotheekbeleid. 2016 bleek eerder ook al niet haalbaar. Een nieuw beleid zou in 2017 ontwikkeld worden. Wij mogen toch hopen dat er in 2018 eindelijk een nieuw beleid tot stand gaat komen in samenwerking met de regio gemeenten. CDA-Leudal is in ieder geval blij dat we ook in 2018 op dezelfde wijze verder gaan als in dit jaar. Het is belangrijk dat de bibliotheek op school behouden blijft en dat de bestaande locaties open blijven.
Subsidiebeleid.
Voor 2018 blijven de reguliere subsidiebedragen, zoals reeds vastgesteld in december 2016 van kracht. Een evaluatie zal in 2018 plaatsvinden. Het CDA vindt het belangrijk dat dit met de subsidiënten, verenigingen, gebeurt. Ook de knelpunten zullen daarbij goed in beeld gebracht moeten worden.
Kunst en cultuur.
Ook in 2017 is het niet gelukt om een nieuw kunst en cultuurbeleid te ontwikkelen. Nu staat dit voor 2018 gepland. Als CDA dulden wij geen verdere vertraging. Kunst en cultuur heeft de warme aandacht van het CDA.
Muziekeducatie
In 2013 failleerde Kreato. Het was mede de gemeente die toen sterk aandrong op een doorstart. Daarmee werd voorkomen dat tal van kinderen en hun ouders in de kou kwamen te staan; ze hadden lesgeld voldaan maar dreigden verstoken te raken van muziekonderwijs. Toenmalig CDA wethouder Paul Vogels stond samen met enkele vrijwilligers aan de wieg van het ontstaan van Myouthic. De doorstart voorkwam toen een teloorgang van de zo belangrijke muziekeducatie. Het is noch acceptabel noch aan de burger uit te leggen waarom er de laatste jaren desalniettemin steeds opnieuw pogingen worden ondernomen om, door verdere afbouw van de subsidie, zonder dat daar beleid aan ten grondslag ligt, de toekomst van Myouthic in gevaar te brengen.
Myouthic ontvangt sinds haar bestaan jaarlijks € 105.000 minder dan haar voorganger en is door begrotingsdiscipline, kennis en ondernemerschap in staat hiermee de muziekeducatie binnen onze gemeente in continuïteit en tot tevredenheid te verzorgen. Met een verdere korting op de subsidie, naar een in de begroting op genomen niveau van € 182.000, kan zij echter niet functioneren en loopt haar continuïteit gevaar.
De bezuinigingsoperatie, in casu het afbouwen van de subsidie aan Myouthic van € 245.000 naar € 182.000, is gebaseerd op het terugbrengen van het aandeel van de Gemeente in de bekostiging van de muzieklessen van 2/3e deel, € 590, naar 1/3e deel, € 295, per cursus. Voor de ouders, die nu zelf 1/3e deel bekostigen, betekent dat een verdubbeling! Vele ouders zullen afhaken. Het aantal cursisten bij Myouthic zal afnemen en dit heeft ook funeste gevolgen voor de broodnodige instroom van kinderen in de muziekverenigingen en hun toekomst. Vervolgens heeft dat weer impact op de effectiviteit van “muziek in de klas“. Het hoogste rendement behalen we samen indien kinderen, naast in school, ook buiten school muziek beoefenen in een vereniging.
Muziek educatie is veel meer dan onderwijs alleen. Naast de bijdrage aan de vorming en ontwikkeling van onze jeugd raakt het ook de belangen van onze muziekverenigingen en hun bijdrage aan de leefbaarheid en gemeenschapszin in onze samenleving. Daarnaast vormt onze muziek een cultureel erfgoed dat in stand moet blijven.
Ons amendement is niet slechts gericht op 2018 maar schept ook de condities om (eindelijk) voor de jaren daarna samen te komen tot een breed gedragen kunst en cultuurbeleid waarbinnen zowel het belang van muziekeducatie als ook dat van onze muziekverenigingen een plaats krijgt en dat voor een periode van, bij voorkeur, 4 jaar wordt vastgesteld. Dat voorkomt dat betrokkenen telkenjare veel tijd en energie in dit belangrijke issue moeten steken. Bekostiging kan dan worden ontleend aan en afgestemd op dat beleid.
Organisatieontwikkeling
De visie ‘Leudal uit het Dal’ vormt een drastische wijziging in de ontwikkeling van onze organisatie. Het herstellen van een strakke en transparante aansturing en het op orde brengen van de basis in de administratie, de processen en de systemen is een must. Een betere hiërarchische aansturing betekent investeringen. Investeringen die wat het CDA betreft ten goede komen aan de dienstverlening en aan het vertrouwen in een dienstbare gemeente.
WMO
Wij vinden de financiële tekorten in de jeugdhulp zorgelijk. Mogelijk blijkt het aanspreken van de opgebouwde reserves nodig. Goed monitoren en communiceren, blijft voor de jeugdhulp van belang. Het CDA ziet in het vorenstaande aanleiding om de hele organisatie omtrent de WMO en het aanbestedingstraject opnieuw onder de loep te nemen. Middelen moeten worden ingezet waarvoor ze nodig zijn.
Het CDA Leudal blijft zich er ook in de komende jaren sterk voor maken dat er geen mensen met een hulp- of zorgvraag tussen wal en schip vallen en dat iedereen op maat geholpen blijft worden.
Woningbouw.
Een woningbehoefteonderzoek per kern gaat in samenwerking met de regio plaats vinden. Waar wij als CDA echter reeds jaren op hameren zijn levensloopbestendige woningen zowel in de koop alsook in de huursector. De vergrijzing, het langer zelfstandig thuis wonen in de eigen omgeving, waar bewoners hun netwerken hebben, maken dit noodzakelijk. Ook aan sociale woningbouw is grote behoefte. Denk daarbij ook aan arbeidsmigranten die over een aantal jaren niet meer op campings mogen verblijven, statushouders, maatschappelijke opvang, en jongeren die in de eigen kern, waar men actief is woonruimte zoeken. Niet alleen mogelijkheden creëren in de grote kernen maar ook in de kleine kernen waar vaak reeds jaren geen woningbouw meer gerealiseerd is. Kortom een betere spreiding van het aanbod van passende woningbouw is noodzakelijk.
Visie Leven in Leudal.
Een onderdeel van deze visie is hoe om te gaan met burgerinitiatieven. Prima want het is niet te verteren dat na jaren van ontwikkeling, met de eindstreep in zicht, van een burgerinitiatief plotsklaps de spelregels veranderen en het daardoor onmogelijk wordt om een positief besluit te nemen.
Als CDA pleiten we ervoor om burgerinitiatieven zéér serieus te nemen en om deze optimaal te faciliteren.
Samen Zorgen Huis
Het Samen Zorgen Huis is een prima initiatief op sociaal maatschappelijk vlak. Maar moeten wij ons als fractie ons nu samen zorgen maken om dit huis? De portefeuillehouder heeft een fatale termijn laten verstrijken binnen het subsidietraject van de provincie. Een misser die de gemeente mogelijk nu minimaal € 1,1 mln. gaat kosten. Zonder de provinciale subsidie ziet de begroting van Leudal er ineens heel anders uit.
Online bereikbaarheid
Online bereikbaarheid is volgens het CDA een basisbehoefte voor al onze inwoners. Onlangs heeft onze fractie het college erop gewezen dat er subsidiemogelijkheden zijn vanuit het Europees Parlement waarbij gemeenten in de gelegenheid gesteld worden om wifi ten behoeve van onze inwoners te stimuleren. Wij gaan er vanuit dat het college deze mogelijkheid maximaal zal benutten. Ook voor ons buitengebied en voor de toeristische sector zoals vakantieparken (denk aan Stichting Recreatiepark De Leistert) is het van groot belang om digitaal ontsloten te zijn middels goede internetverbindingen. Werk aan de winkel dus.
Fietspaden
Het CDA is voorstander van een veilige verkeerssituatie voor alle verkeersdeelnemers. Voor fietsers in Leudal is dit nog geen vanzelfsprekendheid. Gelukkig heeft deze raad besloten om een vrijstaand fietspad aan te leggen aan de Heldenseweg in Neer. Verbaasd waren wij als fractie echter op de beantwoording van onze vragen met betrekking tot het beoogde fietspad langs de Leudalweg. Kennelijk zijn de plannen om langs deze weg fietssuggestiestroken aan te leggen en geen vrijstaand fietspad. Geen goed plan volgens onze fractie. De Leudalweg is een zeer bochtige weg waar het door de bebossing ook vaak donker is. Fietssuggestiestroken zijn wat het CDA betreft dan ook echt geen veilige optie.
Kansen voor energietransitie
De CDA fractie is positief over de paragraaf met betrekking tot de ambitie van Leudal samen met de Samenwerking in Midden Limburg om 14% hernieuwbare energie op te wekken in 2020 en jaarlijks 1,5% energie te besparen. Ook de positieve grondhouding ten opzichte van windparken kan onze goedkeuring wegdragen.
Afsluiting
Over de begroting tot slot nog het volgende. De CDA fractie streeft in het kader van goed rentmeesterschap een meerjarig sluitende begroting na. Voorliggende begroting is financieel in evenwicht. Financieel……want door een sociaal maatschappelijke bril gezien laat deze gemeente veel kansen liggen. Bij tal van dossiers lukt het de gemeente niet om inwoners in hun kracht te zetten. Of het nu om Mariabos Samen Zorgen Huis gaat, het gestrande initiatief voor de wielerbaan in Haelen, Park Leudal Oost. Het zijn belangrijke dossiers waar de gemeente niet de katalysator is van de initiatieven maar eerder nog aan de handrem trekt. Hier liggen nog volop uitdagingen voor onze gemeente, voor het bestuur en politiek. Uitdagingen die de CDA fractie als verbindende kracht graag aangaat.